Czy SMRy mogą być rozwiązaniem kryzysu energetycznego? Czy mogą być, cytując Bogdana Olewicza, lekiem na całe zło związane z dostępem i eksploatacją paliw kopalnych?
SMR-y oferują szereg potencjalnych korzyści, począwszy od ulepszonych funkcji bezpieczeństwa, takich jak pasywne systemy bezpieczeństwa, lepsze opcje finansowania ze względu na skrócone harmonogramy budowy, niższe potrzeby inwestycyjne, mniej komponentów i mniejsze powierzchnie zakładu na jednostkę. Dla krajów UE, które zdecydują się na włączenie energii jądrowej do swojego miksu energetycznego, SMR-y mogą być również obiecującą opcją na zastąpienie starych elektrowni węglowych i uzupełnienie, a także ułatwienie rosnącej penetracji odnawialnych źródeł energii. Mogą być elastycznie wykorzystywane do ogrzewania miejskiego, odsalania, wytwarzania ciepła procesowego dla energochłonnych gałęzi przemysłu i produkcji wodoru.
- SMR-owe ZA i Przeciw.
SMR-y (Small Modular Reactors, czyli małe reaktory modułowe) mogą być dobrym uzupełnieniem polskiego miksu energetycznego, ale ich wdrażanie wiąże się z kilkoma istotnymi wyzwaniami i warunkami. Oto przegląd najważniejszych argumentów za i przeciw:
Pozytywy (dlaczego SMR-y mogą być dobre dla Polski)
- Niska emisja CO₂
SMR-y, jak każda energetyka jądrowa, nie emitują CO₂ podczas produkcji energii. To pomaga w transformacji energetycznej i osiąganiu celów klimatycznych UE. - Elastyczność i modułowość
SMR-y są mniejsze, mogą być szybciej budowane i rozmieszczane bliżej odbiorców energii (np. zakładów przemysłowych). - Bezpieczeństwo technologiczne
Nowoczesne SMR-y są projektowane z wykorzystaniem pasywnych systemów bezpieczeństwa – w teorii są bezpieczniejsze niż klasyczne reaktory. - Wsparcie dla przemysłu i gospodarki
Rozwój SMR-ów może pobudzić polski przemysł (np. spawalnictwo, budownictwo, automatyka) i stworzyć miejsca pracy. - Uzupełnienie dla OZE
SMR-y mogą stabilizować sieć, działając jako tzw. “bazowe źródła mocy”, obok niestabilnych OZE jak wiatr czy słońce.
Negatywy (wątpliwości i zagrożenia):
- Technologia w fazie rozwoju
Na świecie nie działa jeszcze żadna komercyjna flota SMR-ów. To technologia niedojrzała – wiele projektów jest opóźnianych lub porzucanych. - Wysokie koszty początkowe
Koszty budowy SMR-ów mogą być wyższe, niż zakładano – np. amerykański projekt NuScale został anulowany z powodu wzrostu kosztów. - Regulacje i prawo atomowe
Polska dopiero buduje swoje kompetencje regulacyjne w zakresie energetyki jądrowej. Dla SMR-ów potrzeba nowych przepisów i kadr. - Zarządzanie odpadami promieniotwórczymi
Nadal nie ma w Polsce rozwiązania dla długoterminowego składowania odpadów radioaktywnych. - Ryzyko powielenia błędów dużych projektów
Jeżeli SMR-y będą traktowane jako „moda” i wdrażane bez realnej oceny technologii, mogą powtórzyć błędy dużych projektów jądrowych – opóźnienia, przekroczenia budżetu. - Czy SMR-y mają sens w Polsce?
TAK – pod warunkiem:
- Polska wdroży pilotażowe projekty i wyciągnie z nich wnioski.
- Będzie rozwijać krajowe kompetencje technologiczne i regulacyjne.
- Będą uzupełnieniem dla dużej energetyki jądrowej i OZE, a nie ich zastępstwem.
NIE – jeśli:
- Będą traktowane jako „szybkie rozwiązanie” zamiast kompleksowej strategii energetycznej.
- Będą wdrażane z pominięciem analiz ekonomicznych i technicznych.
3. Porównanie: SMR vs. Duże Reaktory Jądrowe
| Cechy / Kryterium | SMR (Small Modular Reactors) | Duże Reaktory Jądrowe |
| Moc jednostkowa | 10–300 MW | 1000–1650 MW |
| Czas budowy | 3–5 lat (teoretycznie) | 8–12 lat (często dłużej) |
| Koszt inwestycji jednostkowej | Niższy (ok. 1–2 mld zł), ale wyższy koszt/MW | Wysoki (40–80 mld zł), ale niższy koszt/MW |
| Możliwość rozproszenia | Tak – możliwe rozmieszczenie blisko odbiorców | Nie – wymaga dużej infrastruktury i sieci przesyłowej |
| Bezpieczeństwo | Wysokie, nowsze pasywne systemy bezpieczeństwa | Również wysokie, ale większe ryzyko przy awarii |
| Doświadczenie operacyjne | Mało – dopiero pilotażowe wdrożenia | Dziesiątki lat eksploatacji na całym świecie |
| Skalowalność | Łatwa – można dodawać moduły w razie potrzeby | Brak – reaktor buduje się raz na dekady |
| Zastosowanie przemysłowe | Idealne do przemysłu, ciepłownictwa | Głównie do produkcji energii elektrycznej |
| Regulacje / Licencjonowanie | Brakuje standardów, wciąż rozwijane | Istniejące, choć czasochłonne |
- Jakie paliwo mają zastąpić SMR-y w polskim miksie energetycznym?
SMR-y mają zastąpić głównie węgiel (kamienny i brunatny), a także ograniczyć potrzebę użycia gazu ziemnego w przyszłości.
| Obecne źródło energii | w miksie (dane z 2024) | Co je może zastąpić (docelowo) |
| Węgiel brunatny | ok. 25–30% | SMR-y, duża energetyka jądrowa |
| Węgiel kamienny | ok. 35–40% | OZE + SMR-y jako stabilizator |
| Gaz ziemny | ok. 10–15% | SMR-y (żeby nie rozbudowywać elektrowni gazowych) |
SMR-y mają zastępować węgiel ze względu na dekarbonizację i unijną politykę klimatyczną – węgiel musi zostać wycofany do ok. 2040 r.
Docelowo SMR-y mają w polskim miksie energetycznym zastąpić:
- Węgiel kamienny i brunatny
- Dziś ponad 60% energii elektrycznej w Polsce pochodzi z węgla.
- Polska zobowiązała się do dekarbonizacji (czyli odejścia od węgla) do lat 40. i 50. XXI wieku.
- SMR-y (i duże reaktory jądrowe) są rozważane jako źródło stabilnej mocy bazowej w miejsce elektrowni węglowych.
- Gaz ziemny (w pewnym zakresie)
- Gaz traktowany jest jako paliwo przejściowe, ale UE i Polska chcą unikać jego długoterminowego użycia z powodu emisji metanu i CO₂ oraz zależności od importu.
- SMR-y mogą częściowo zastąpić planowane bloki gazowe, zwłaszcza w przemyśle.
SMR-y nie zastępują konkretnego paliwa, ale mogą zastąpić w miksie energetycznym:
- elektrownie węglowe
- częściowo elektrownie gazowe
- Działają jako zeroemisyjna, stabilna technologia bazowa, obok OZE i dużych reaktorów jądrowych.
- Ich rola to wspieranie transformacji miksu energetycznego w kierunku czystej i niezależnej energii.
- Dół formularza
5. Pierwsza polska elektrownia atomowa SMR stanie we Włocławku.
W dniu 28.08.2025 Orlen Synthos Green Energy (OSGE) oficjalnie poinformował “Pierwsza polska elektrownia atomowa SMR stanie we Włocławku”. Reaktory BWRX-300 znalazły się w strategii koncernu „Energia Jutra Zaczyna się Dziś”, a do 2035 roku Orlen planuje posiadać przynajmniej dwa takie bloki o łącznej mocy 0,6 GW.
We Włocławku powstaną reaktory o łącznej wartości kilku miliardów dolarów. Inwestycja przyniesie setki miejsc pracy dla włocławian i mieszkańców regionu, a także ogromną szansę dla lokalnych firm, które będą mogły uczestniczyć w realizacji zleceń.
Umowa Orlenu i Synthosu daje OSGE pełny dostęp do amerykańskiej technologii BWRX-300, rozwijanej przez GE Vernova. To najbardziej zaawansowany technologicznie projekt SMR na świecie. – Dostęp do tych rozwiązań stawia OSGE, a tym samym Orlen wśród pionierów wykorzystania tej technologii – podkreśla koncern.
Polska współpracuje przy tym z Kanadą, gdzie pierwszy reaktor BWRX-300 ma ruszyć do 2030 roku w elektrowni Darlington. Dzięki wymianie doświadczeń, Włocławek ma szansę być drugim miejscem na świecie i pierwszym w Europie z tą technologią.
Reaktory mają powstać w rejonie należącego do Grupy Orlen Anwilu. Produkowana energia posłuży zarówno do zasilania przemysłu, jak i ogrzewania miasta.
Nikodem Staszkiewicz
